De Mystiek van Kata

Daigo Toshiro Sensei, jū-dan

Over Kata valt enorm veel te vertellen. Zoals de meeste judoka wel weten, is kata een gescripte vorm van kennisoverdracht in het judo. Een choreografische instructie vorm dus, waarin ons niet alleen de technieken, maar ook de principes achter de waza duidelijk worden gemaakt.

En de nadruk lag van oudsher op de educatieve aspecten. Want Kano Jigoro Shihan wilde voorkomen dat overal op de wereld een afwijkende soort judo zou ontstaan omdat de ene meester het zó uitlegde, en de andere het zús. Dus werd in het judo als hoofdlijn het kata opgenomen, om zodoende te bereiken dat het onderricht in judo systematisch en overal op min of meer dezelfde manier zou geschieden. Op zich was dit helemaal niets nieuws, want immers werd in die tijd een groot deel van het ju-jutsu onderricht (waar judo uit voortkomt) al in die vorm gedaan. Je kon immers niet maar zo op een mede-leerling afrennen zwaaiend met een mes en hopen dat het goed kwam. Kata is dus altijd als vrij essentieel onderdeel van het judo onderricht gezien. Je kunt zelfs stellen, dat kata het judo onderricht (qua waza) WAS in vervlogen tijden.

Hoe anders is dat nu eigenlijk. En hoeveel discussie is er over kata al wel niet geweest. Waarbij opvalt, dat er sterke polarisatie plaatsvindt tussen de judoka als het om kata gaat, en dat eigenlijk niemand gelijk heeft.

Want lees de wereldwijde fora er maar op na: waar de meeste wedstrijd judoka niets van kata moeten hebben en het soms zelfs volstrekt zinloos noemen, trekken de meeste kohaku judoka een mist op van vaagheid rond de hogere kata om maar te laten zien hoe goed zij het zelf allemaal begrepen hebben, en hoe slecht de rest van de wereld het begrijpt. Men maakt van kata een mystieke beleving die slechts voor weinigen echt is weggelegd. Mensen die het tóch proberen bijvoorbeeld met een uitvoering van Itsutsu No Kata, worden weggezet als judoka die er "niets van begrepen hebben". Vaak is zo'n reactie voorzien van credo's als: "Ik zou niet weten waar ik moest beginnen als ik moest vertellen wat hier allemaal niet goed aan is!" om vervolgens dat ook voorál maar niet te doen: dat vertellen wat er fout aan is.
Want men heeft er kennelijk belang bij, om die mystiek in stand te houden. En dat roept vraagtekens op.

Terwijl men aan de ene kant roept dat grote Japanse Sensei zo weinig essentiële kennis over de achtergronden van de hogere kata overdragen, doen zij dat zélf ook niet. En dat draagt allemaal niet bij aan de verspreiding van die kata, en de richtige uitvoering daarvan.

In de wedstrijdsport heeft men ook al niet het gelijk aan zijn kant. Waar juryleden tegenwoordig toezien op een uitvoering die zoveel mogelijk conform een bepaalde standaard moet zijn wordt daarmee de facto een robotische weergave verkregen die een demonstratie cq. presentatie vorm realiseert in plaats van een educatief element uitwerkt. Dat is tamelijk in strijd met de oorspronkelijke bedoeling van het kata die juist voor die educatieve werking werd bedacht.

Kennelijk hebben wij, mensen, judoka, het gewoon niet begrepen. Daar ligt natuurlijk een schone verantwoordelijkheid bij het Center of Excellence in judo: Kōdōkan.

Die verantwoordelijkheid is mijns inziens niet alleen het uitbrengen van een DVD met als intentie: "Kijk, zó moet het!" maar zou ook moeten bevatten de uitleg over het Waarom, en de nadere duiding van de werking van judo principes binnen die kata die men wil uitdragen. Kōdōkan zal moeten begrijpen, dat ook buiten Japan interesse in judo bestaat, en dat men ook buiten Japan graag wil leren van de grote meesters.
Niet alléén via Kata Cursussen, maar ook door de overdracht van geschriften en teksten uit historische bronnen en zelfs uit thans nog levende meesters. Het is immers zó, dat héél veel historische kennis over het judo slechts in het Japans beschikbaar is. En dat is nou eenmaal een zeer forse belemmering voor ons "Gaijin". Verder is veel kennis al verdwenen, simpelweg omdat de meesters zelf overleden zijn, en nooit iets van de diepere elementen van hun kennis werd vastgelegd op schrift, of die geschriften zélf te gronde gegaan zijn.


Er zit dus veel fout in de manier hoe wij met Kata omgaan in het judo.


En of je nou bij de groep hoort die zegt: "Kata, wat moet ik daarmee?" of dat je bij één van de andere groepen judoka hoort die ik hierboven noemde, in alle gevallen kan er véél verbeteren aan hoe wij met dat van oorsprong zo belangrijke element omgaan. Inclusief Kōdōkan.

Als je zo je oor te luisteren legt bij de experts op de wereld, dan sidderen veel experts bij de gedachte dat er een tijd komt dat Daigo Sensei er niet meer is, en de laatste grote bron van diepere kennis verdwenen is.

Want wat dan nog overblijft, is slechts de robotische choreografische uitvoering uitgelegd door de blinde aan de lamme for all the wrong reasons.